Հայոց լեզու
Գործնական քերականություն 14,04
Մակբայ, գործնական աշխատանք 28,04
Գրականություն
Վիլիամ Սարոյան, Դավադրություն 05,04
Շառլ Ազնավուր: Ես արտահայտել եմ իմ բոլոր զգացումները, սպառել բոլոր բառերը… 09.04
Category: Հայոց լեզու 7
Կապեր 02.05
Կապեր կոչվում են այն բառերը, որոնք բառ կապում են բայական անդամին և նրա հետ միասին դառնում են բայական անդամի լրացում։ Կապերը ըստ շարադասության լինում են երեք տեսակ՝
- Նախադրություններ, որոնք դրվում են կապվող բառից առաջ (առանց, ըստ, իբրև, որպես, հօգուտ, փոխանակ, դեպի,նախքան, միշտ, առ, չնայած, ի, հակառակ, հանուն և այլն)։
- Ետադրություններ կոչվում են այն բայերը, որոնք դրվում են կապվող բառից հետո (առթիվ, անց, առջև, հետ, վերաբերյալ, ներքո, նման, պես, փոխարեն, օգտին, վրա, մասին, միջև, մեջ, տակ, համար և այլն)։
- Երկդրություններ կոչվում են այն կապերը, որոնք կարող են դրվել և՛ կապվող բառից առաջ և՛ կապվող բառից հետո (ընդդեմ, շնորհիվ, բացի, համաձայն, չնայած, անկախ)։
Կապերը նախադասություն անդամ ինքնուրույն չեն լինում և հարցի չեն պատասխանում։
Առաջադրանքներ:
1.Տրված կապերի հետ գործածիր երկուական գոյական:
Ընդդեմ — ընտանիքի, ընկերների
առանց — ընտանիք, ընկերների
նման — գեղեցիկ, խելացի
շնորհիվ — զինվորների, ընտանիքի
ըստ — եղբայրների, ընկերների
հանուն — մայրիկի, հայրիկի
մինչ — հիմա, կեսօր
նկատմամբ — ընկերոջ, մայրիկի
վրա — պայուսակի, սեղանի
համաձայն — մայրիկ, քույրիկ։
2.Փակագծերում տրված բառերից ընտրեք տվյալ նախադասությանը համապատասխանողը:
Հրացաններ որոտացին, և շողացին սրեր, ամպերի (փոխարեն, փոխանակ) քարափների վրա նստեց այրվող գյուղերի մուխը:
Գործը սկսելուց առաջ պետք է մի քանի օր ծանոթանամ (նյութերին, նյութերի հետ):
Եղանակային անբարենպաստ պայմանների (հետևանքով, շնորհիվ) այս տարի պտղատու այգիները բերք չտվեցին:
Դպրոցականների կյանքի անվտանգությունն ապահովելու (կապակցությամբ, համար) կառուցվեց ստորգետնյա անցում:
Ամեն ինչ հասկացա՝ բացառությամբ Ձեր ասած վերջին (նախադասությունից, նախադասության):
3.Շարքում առանձնացրու նախադրություններն ու ետադրությունները:
Նախադրություններ-ի դեմս, հանուն, հանձին, բացառությամբ, չնայած, անկախ, դեպի, հոգուտ, որպես, մինչև, բացի
Ետադրություններ-պես, նկատմամբ, առթիվ, համար, հեռու, ներքո, վերաբերյալ, նման, հանդերձ
4.Յուրաքանչյուր շարքում ընդգծի՛ր կապը։
Երբ, բացի, որովհետև, այնտեղ
մտերմորեն, ամենուրեք, դեպի, ստեպ-ստեպ
վրա, որևէ, և, մյուս
ինչու, յուրաքանչյուր, մասին, մասամբ
հանուն, անուն, այնքան, սույն։
Մակբայ, գործնական աշխատանք, 28.04
Մակբայակերտ են հետևյալ ածանցները։
-(ա)բար -աստիճանաբար
֊(ա)պես -նմանապես
-(ա)վարի -մարդավարի
-իվ- խստիվ
-ովին -գլխովին
-որեն -մեղմորեն
-ուստ -վերուստ
Տրված գոյականներից ածանցման միջոցով կազմել մակբայներ։
Հայր-աբար
վարպետ-որեն
վերջ-ապես
հոգի-եպես
խումբ-ովին
ազգ-ովին
նյութ-ապես
գլուխ-ովին
բարեկամ-աբար
ընկեր-աբար
դիվանագետ-որեն
աստիճան-աբար
գաղափար-ապես
Տրված ածականներից ածանցման միջոցով կազմել մակբայներ։
ծանր-
քնքուշ-
չար-
համեստ-
շքեղ-
դաժան-
վայրագ-
մեղմ-
խիզախ-
քաջ-
կատաղի-
վեհ-
անշեղ-
խոնարհ-
մարդկային-
լուրջ-
ագահ-
Մակբայ 26.06
1. Դուրս գրել մակբայները և որոշել տեսակը:
Մարդկությունը վերջերս ամեն ինչ չէ, որ իմանում է իր մոլորակի մասին:
վերջերս-ժամանակի մակբայ
Մինչև հիմա հայտնաբերում են դամբարաններ ու քաղաքներ:
հիմա-ժամանակի մակբայ
Մոտ ժամանակներս կատարված հետազոտությունները ցույց են տվել, որ նորածին երեխաները չեն սիրում ջազը և սիրով լսում են քնքուշ երաժշտություն:
մոտ ժամանակներս-ժամանակի մակբայ
Ճապոնական մի ընկերություն ուր որ է սկսելու է գրպանի հեռուստացույցների արտադրություն:
ուր որ է-ժամանակի մակբայ
Սարքերն ասում էին, որ այսօր պիտի ուժեղ երկրաշարժ լիներ:
այսօր-ժամանակի մակբայ
Զարմացած թագավորը դանդաղ նստեց գահին:
դանդաղ-ձևի մակբայ
Սոված առյուծները զույգ-զույգ կանգնեցին նրա գահավորակի մոտ:
զույգ-զույգ-ձևի մակբայ
Օդը կամաց-կամաց սկսեց սառչել, անձրևը հորդացավ:
կամաց-կամաց-ձևի մակբայ
Նրանք ընկերներ էին և միասին շատ դժվար ճանապարհ էին անցել:
շատ դժվար-դևի մակբայ
Զինվորները հրամանատարի կենացը հոտնկայս էին խմում:
հոտնկայս-ձևի մակբայ
Մի ուլիկ ժայռից ցած ընկավ:
ցած ընկավ-տեղի մակբայ
Փահլևանները գյուղեգյուղ ընկած՝ ելույթներ էին ունենում:
գյուղեգյուղ-տեղի մակբայ
Կամակոր տղան դեսուդեն շպրտեց խաղալիքները:
դեսուդեն-տեղի մակբայ
Հանրապետությունում տեղ-տեղ սպասվում են տեղումներ:
տեղ-տեղ-տեղի մակբայ
Գզիրն ընկավ դռնեդուռ, էլ չթողեց տուն-կտուր:
դռնեդուռ-տեղի-տեղի մակբայ
Թափառաշրջիկը ամբողջովին թրջվել էր անձրևից:
ամբողջովին-չափի մակբայ
Նա հաճախ է դասից բացակայում:
հաճախ-չափի մակբայ
Աշակերտները իսպառ մոռացել են գիրք կարդալը:
Նրա ձայնը գրեթե չէր լսվում:
Լևոնին ամենևին չէր հետաքրքրում ուրիշի ասածը:
ամենևին-չափի մակբայ
գրեթե-չափի մակբայ
իսպառ-չափի մակբայ
2.Հետևյալ մակբայները գործածեք բայի հետ։
Քաջաբար-պատերազմել
աստիճանաբար-լավանալ
օրեցօր-մեծանալ
խորապես-մտահոգվել
շարունակ-պայքարել
կուզեկուզ-քայլել
հավիտյան-հիշել
սրտանց-նվիրել
գյուղեգյուղ-թափառել
լռելյայն-ժպտալ
բերնեբերան-ասել
արագ-արագ-ուտել
վերջնականապես-հոգնել
հոտնկայս-խմել
ներքուստ-զգալ
շատ-շատ-վազել
Մակբայ կազմող ածանցները կոչվում են մակբայակերտ ածանցներ:
Մակբայակերտ են հետևյալ ածանցները։
-(ա)բար -աստիճանաբար-քաջաբար-հայաբար
(ա)պես -նմանապես-հոգեպես-կանխապես
-(ա)վարի -մարդավարի-քաղաքավարի-տնավարի
-իվ- խստիվ-ճշտիվ-մեղմիվ
-ովին -գլխովին-լիովին-ազգովին
-որեն -մեղմորեն-շեղորեն-գործնականորեն
-ուստ -վերուստ-ներքուստ-արտաքուստ
Առաջադրանք: Վերը նշված շարքերում ավելացնել ևս երկուական ածանցավոր մակբայ:
Գործնական աշխատանք 21.04
1. Առաջին շարքի ածականների հականիշները գտիր երկրորդ շարքում:
ա. անարի, քնքուշ, հարազատ, վճիտ, շնորհալի, ցնծուն, միամիտ
բ. օտար, կոպիտ, աներկյուղ, անձիրք, խորամանկ, պղտոր, թախծոտ:
անարի֊
քնքուշ֊կոպիտ
հարազա֊ օտար
2.Բառախմբում առանձնացրու հոմանիշ ածականների 5 եռյակ:
Մեծանուն, ահռելի, չար, ինքնահավան, ուժեղ, անողոք, մեծամիտ, վիթխարի, զորեղ, անվանի, անգութ, նշանավոր, գոռոզ, հուժկու, հսկա:
3.Յուրաքանչյուր բառաշարքում ընդգծել 5 պարզ ածական.
ա. հսկա, փառահեղ, խոնարհ, եսասեր, սիրելի, մերկ, երկչոտ, կարճլիկ, քաղցր, քաջ
բ. երազկոտ, արի, անայլայլ, վատ, անրջային, հզոր, երկար, կարճ, անարգ, անվախ
գ. կարմիր, նրբին, խրոխտ, բոլոր, նեղ, հաստ, դաշտային, նոսր, կորովի, ճահճապատ
դ. զվարթ, գավաթակիր, արագ, գմբեթարդ, սևագիր, լուրջ, ծանր, ուժեղ,մեղմ, գործնական:
4.Յուրաքանչյուր բառաշարքում ընդգծել 5 բարդ ածական.
ա. պարսպապատ, հոգեպես, լիտրանոց, ամրակուռ, ձյունապատ, հանդարտ, մեծաշուք, դատարկ, նարնջագույն, ճերմակ
բ. խուճուճ, նկարազարդ, ոսկեհուր, հավասար, դեղնակարմիր, ձվաձև, կիսաեփ, դժբախտ, երիտասարդական
գ. նրբաթերթ, շեղակի, ծանրաշարժ, եռալեզու, առհավետ, սրածայր, համընթաց, ստահակ, հավերժ, պատրաստ:
5 Յուրաքանչյուր բառաշարքում ընդգծել 5 ածանցավոր ածական.
ա. բյուրեղյա, քնքուշ, ընկերական, դժվար, դժբախտ, ողորկ, դիպուկ, շքեղ, քաղցր, օտար
բ. նազելի, նիհար, մեծագույն, վստահ, դժգոհ, հարմար, խոսուն, բարի, գեղեցիկ, լիուլի
գ. բարի, մթին, պակաս, լավագույն, անգույն, կապույտ, ապաշնորհ, կոպիտ, գունավոր, վարար
դ. վարակիչ, օգտակար, վարարուն, ուրախ, ծարավ, հզորագույն, պղտոր, հրեղեն, վճիտ, գունատ:
Սոմա Հովհաննիսյանի բլոգ 